جدیدترین اطلاعات در مورد احتمال فیلتر شدن اینستاگرام
به نظر میرسه بالاخره مقامات مسئول تصمیم به فیلتر کردن پلتفرم اینستاگرام گرفتن. در خردادماه ۹۹، حجت الاسلام و المسلمین محمد قمی، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی و عضو حقوقی شورای عالی فضای مجازی و شورای عالی جوانان، در مجلس شورای اسلامی در سخنرانی خود، پلتفرم اشتراک گذاری عکس و محتوای تصویری اینستاگرام رو مورد نقد قرار دادن.
حجت الاسلام قمی با بیان اینکه اینستاگرام، که یک سرویس اشتراک عکس و ویدیوی آمریکای هست، ۶۰ تا ۷۰ درصد پهنای باند اینترنت ایران رو به خودش اختصاص میده، فضای مناسب برای ۳۳ درصد از جرایم سایبری رو هم فراهم کرده. حجت الاسلام قمی همچنین، با بیان اینکه اینستاگرام بستر مناسب برای قمار و فعالیتهای خلاف اخلاق رو ایجاد میکنه، خواستار فیلتر شدن اینستاگرام شدن. این سخنران، در ادامه تاکید کردن که اولین رسالت سازمانها در جمهوری اسلامی صیانت از اهداف و آرمانهای انقلاب اسلامی سال ۵۷ باید باشه و اینستاگرام، با هدف قرار دادن نسل جوان ایران، با این اهداف و آرمانها در تعارض کامل هست.
براساس اطلاعیه datareprtal، پنجاه و هشت میلیون ایرانی در ایران به اینترنت دسترسی دارن و تنها در ۱۲ ماه گذشته تعداد ۵.۷ میلیون کاربر به کاربران اینترنت ایران افزوده شده. به گزاش این منبع، بیشتر از نیمی از این کابران اینترنت در شبکه های مجازی فعال هستن. آمار افراد فعال در شبکه های مجازی در ایران اخیرا به میزان ۹.۴ میلیون نفر در سال ۹۸ افزایش داشته.
اگر مقامات مسئول برای فیلتر شدن اینستا، تصمیم خودشون رو در این زمینه عملی کنن، از یک پلتفرم اشتراک عکس و فیلم جهانی محروم میشیم. فیسبوک و توییتر هم پس از انتخابات مجلس شورای اسلامی سال ۸۸ فیلتر شدن. اما این دو تا پلتفرم هنوز از طریق سرورهای پروکسی در دسترس هستن. در نتیجه این فیلترینگ، مردم به تلگرام رو آوردن که اون هم در سال ۹۶ فیلتر شد، اما هنوز با استفاده از سرورهای پروکسی در دسترس عموم هست. برای اینکه بدونین کلاً فیلترینگ چی هست، چطور انجام میشه و اینکه اگه در مورد اینستاگرام هم اتفاق افتاد چه کار میشه کرد، لطفا با ما تا پایان این مقاله همراه باشین.
خیلی از سایت ها و برنامه‌های محبوب در بعضی مناطق، غیرقابل دسترس هستن و اکثریت افراد نمیتونن از اونها استفاده کنن. برنامه‌های محبوبی مثل تلگرام، فیسبوک، توییتر و یا چیزای دیگه. احتمالاً میدونین که چقدر برنامه اینستاگرام طرفدار داره و خیلی‌ها از طریق اون کسب درآمد میکنن. چند مدتی هست که همه به دنبال پاسخ این سؤال هستن که آیا اینستاگرام فیلتر خواهد شد ؟ قطعاً تا به حال کلمه فیلترینگ و یا فیلتر رو شنیدین و با اون آشنا هستین. و همینطور اون صفحه معروف که همیشه برای سایت های فیلتر شده باز میشه رو دیدین! اما حالا به فرض، اگر نشنیدین یا دوست دارین بیشتر با نحوه کار اون آشنا بشین، یک توضیح مختصری به شما میدیم و بعدش میریم سراغ مبحث داغ و اصلی که آیا اینستاگرام فیلتر خواهد شد ؟
فیلترینگ چیه؟
فیلترینگ به طور کلی یعنی محدود کردن دسترسی کاربران اینترنت به بعضی وبسایت ها و خدمات اینترنتی یا برنامه ها. اعمال کردن فیلتر به وسیله ارائه دهنگان اینترنت صورت میگیره. ولی دستور این کار رو مقامات حکومتی هر کشوری صادر میکنن. مقامات تصمیم میگیرن که اون وب سایت یا برنامه برای مصرف عموم مناسب نیست. اگر هم فکر میکنین که فیلتر کردن فقط در ایران رخ میده باید بگم که سخت در اشتباهین. شاید تعداد سایت های فیلتر شده در ایران زیاد باشن ولی این کار مختص اینجا نیست. خیلی از کشورها به نسبت سیاست‌هایی که دارن این کار رو انجام میدن. به زبون ساده‌تر یعنی همه چی طبق فرهنگ و سیاست پیش میره. ممکنه کشوری تشخیص بده یک محتوای وب خلاف مصادیق فرهنگی یا اخلاقی یا منافع اون کشوره، در صورتی که جای دیگه همون صفحه یا محتوای وب رو آزاد بدونه.
فیلترنیگ انواع مختلفی داره مثل فلیتر کردن به وسیله پروکسی، به کمک مسدود کردن پورت‌ها و موارد دیگه که الان به اونها نمیپردازیم. فیلتر کردن مزایا و معایت مختلفی داره. خیلی از سایت ها و برنامه‌ها، محتواهای جالبی ندارن یا خیلی از اونها سکویی برای کلاهبرداری هستن و یا حتی ضربه به حکومت میزنن. اما از طرفی هم این کار باعث کند شدن سرعت اینترنت و یا کم شدن ارتباطات مفید جهانی و صرف هزینه‌های زیادی برای دور زدن این ممنوعیتها میشه.
فیلترینگ چجوری رخ میده؟
شما یک آدرس رو در مرورگر تایپ میکنین. این درخواست شما اول به شرکتی که از خدمات اینترنتی اون استفاده میکنین میره. بعد از اون به شبکه محلی فرستاه میشه. حالا توسط سیستم فیلترکننده بررسی میشه. اگر آدرسی که شما خواستین جزء لیست سیاه باشه، در خواست شما آلوده درنظر گرفته میشه. در غیر این صورت درخواست شما پاکه و شما به آدرس مورد نظر فرستاده میشین. لیست سیاه هم از سه جزء تشکیل شده: آدرس دامنه، آدرس IP و کلمات کلیدی.
اما یک نکته‌ای که وجود داره اینه: شاید درخواست شما پاک باشه ولی باز هم نتونین به سایت مورد نظر دسترسی پیدا کنین. در اینجور مواقع اصولاً فیلترینگ معکوس رخ داده. این نوع فیلترینگ در مقصد انجام میشه. سرور شرکت ارائه دهنده خدمات، اول از همه IP مشتری رو چک میکنه و در صورتی که متعلق به یک کشور تحریم شده باشه، سرویس مورد نظر رو ارائه نمیده. در چنین شرایطی به احتمال زیاد با استفاده از فیلترشکن میتونین مشکل رو حل کنین. فیلترشکن IP شما رو عوض میکنه. یعنی اصولاً فیلترشکن مانع فیلترینگ رو که از هر نوعی باشه، برطرف میکنه. مگر اینکه فیلتر به صورت قوی اعمال شده باشه که یکم کار سخت میشه اما باز هم غیر ممکن نیست.
خب فکر کنم با این توضیحات، تا حدودی با مبحث فیلترینگ آشنا شدین. البته خیلی گسترده‌تر از چیزهاییه که ما برای شما گفتیم. اما دیگه وقتشه بریم سراغ بحث اصلی؛ آیا Instagram فیلتر خواهد شد ؟
اینستاگرام بعد از مسدود شدن شبکه‌هایی مثل فیسبوک و توییتر، به یکی از محبوب‌ترین کانال‌های ارتباطی ایرانیان تبدیل شده. این برنامه در سرتاسر جهان هم طرفدارهای زیادی داره و موفقیت‌های گسترده‌ای رو به دست اورده. یه مدتی هست که آهنگ فیلترینگ اینستاگرام به گوش میرسه و خیلی‌ها نگران این قضیه هستن که بالاخره آیا اینستاگرام فیلتر خواهد شد یا نه؟ در حال حاضر این قضیه منتفی شده به نظر میرسه اما صد در صد هم نیست. بهتره بگیم مشخص نیست!
اما ممکنه متوجه شده باشین که اینستا در ساعت‌هایی از دسترس خارج میشه. این اتفاق صد در صد نشون دهنده فیلترینگ نیست. بعضی اوقات مشکلات فنی از سمت سرور اصلی سبب چنین مواردی میشه. در واقع اینستاگرام در ساعاتی در چند منطقه جهانی از دسترس خارج میشه. در چنین مواردی، خود اینستاگرام اعلام مشکل میکنه. بعضی اوقات هم مشکلات فنی وجود نداره. فقط اینستاگرام از دسترس شما خارج میشه. خب این یک اخطاره. شاید صفحه هک شده یا در حال هک شدنه! بهتره حواستون باشه و از چند نفر بپرسین که آیا اونها هم این مشکل رو دارن یا نه. اگر اونایی که ازشون پرسیدین این مشکل رو نداشتن، اقدامات لازم رو برای زمان هک شدن انجام بدین یا اگر صفحه دیگه‌ای هک شده، بهتره سریعتر به صاحب صفحه خبر بدین.
آیا اینستاگرام فیلتر خواهد شد ؟
تقریباً خبرها حاکی از اینه که سه ماه پیش، دور جدید مجلس در ایران خواستار ممنوعیت جدیدی در رسانه‌های اجتماعی موجود شده بود. خیلی از منتقدین، مخالف این کار بودن و هستن. چون این کار رو جنگی با جریان آزاد اطلاعات میدونن. این بحث همیشه داغ، باعث نگرانی میلیون‌ها ایرانی شده و میشه. بعضی از نمایندگان تازه انتخاب شده، قول داده بودن که به محض تصدی صندلی‌ها در مجلس، شروع به رفع اینجور محدودیت‌ها کنن. اما خب این یک تصمیم دسته جمعیه و فقط در حیطه کاری عده‌ای خاص نیست.
در جلسه‌ای که قبلاً صورت گرفته شده، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، مخالفت خودش رو با فیلتر اینستا نشون داد اما از طرفی بسیاری از نمایندگان با این طرح موافقت کردن. این نمایندگان، موافق فیلتر کردن بسیاری از شبکه‌های اجتماعی بخصوص پلتفرم محبوب رسانه‌های اجتماعی یعنی اینستاگرام بودن. تقریباً نیمی از جمعیت کشور ۸۴ میلیونی ما در حال استفاده از این برنامه هستن. خب این تعداد خیلی زیاده!
مخالفان
بسیاری از نمایندگان رأی منفی به این کار دادن و دلایل متعددی داشتن. بعضی از این دلایل به شرح زیر هستن:
- فیلترینگ اینستاگرام باعث میشه بسیاری از مشاغل و درآمدها حذف بشن.
- بستن اینستا سبب نقض حق آزادی بیان و از بین رفتن بسیاری از نظرات و اعتقادات جوانان میشه.
- از طرفی هم اینستاگرام تنها شبکه رسانه‌ای غربی و پرطرفداریه که از طرف مقصد و شرکت ارائه دهنده به روی ما بسته نشده. به دلیل تحریم‌های اعمال شده بسیاری از برنامه‌های محبوب جهانی و یا سایت ها، برای کشور ما غیرقابل دسترس هستن.
- با از بین رفتن اینستاگرام، نیمی از ترافیک داده‌های اینترنتی در ایران زیر سؤال میره.
برای بعضی از افراد این برنامه جنبه تفریحی نداره و در حال کسب درآمد از اون هستن. شاید اسم تولید محتوا رو شنیده باشین. بسیاری از افراد از این بستر برای تولید محتوا استفاده میکنن و درآمدهای زیادی هم دارن. یا در حال فروش محصولی هستن. فیلتر کردن یعنی از بین رفتن تمامی این موارد. این کار، شعله اعتراضات عمومی رو بیشتر میکنه و یک تغییر در جهت عقبگرد به نظر می رسه. بسیاری از رؤسا قول برداشته شدن فیلتر رسانه‌های اجتماعی رو دادن. اما همونطور که قبلاً گفتیم، این تصمیم به یک نفر بستگی نداره. حالا اون یک نفر چه وزیر ارتباطات باشه چه رئیس جمهور. دستوری هست که ابتدا توسط چند وزیر پیشنهاد میشه یا توسط مقامات بالاتر. بعد درباره اون در مجلس رأی گیری میشه.
نکته‌ای که وجود داره اینکه حتی اگه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات صریحآً مخالف این موضوع باشه، شورای عالی فضای مجازی و یا یک قاضی هم میتونه حکم اجرای اون رو به عهده بگیره.
موافقان
اما از این سو، موافقان این طرح ادعاهایی دارن:
- این پلتفرم پرطرفدار مخالف فرهنگ این مرز و بوم هست.
- در بعضی موارد اینستاگرام باعث از هم پاشیدگی بنیان خانواده‌ها شده.
- سیاست‌های نظارتی قوی در فضای مجازی ایران وجود نداره که قوانین سفت و سخت‌تری رو اعمال کنه.
- به دلیل عدم وجود قانون نظارتی خوب، اینستا باعث شکل گیری جرائم متعدد و همینطور سبب افزایش کلاهبرداری‌ها شده.
- اینستاگرام برای نظام یک تهدید به شمار میره.
در واقع نمایندگان موافق این طرح دو دسته هستن. دسته اول خواستار فیلتر کردن صد در صدی این نوع فضاها هستن. دسته دوم خواستار نظارت قاطع با کنترل‌های شدیدتر از قبل. دسته دوم معتقد هستن که بدون قوانین سختگیرانه، کنترل این فضا امکان پذیر نیست. ممنوعیت‌های سیستم عامل‌های شبکه‌های اجتماعی در ایران به طور معمول در پی تحولات مختلفی که در سال‌های اخیر اتفاق افتاده، اعمال شدن. این دستورات از طرف وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات صورت نگرفته. بلکه مستقیماً از سمت قوه قضاییه یا شورای عالی فضای مجازی و یا شورای عالی امنیت ملی بوده. از طرفی هم بعد از ترور شهید قاسم سلیمانی، اتفاقات گسترده‌ای رخ داد که بهانه بیشتر دست نمایندگان موافق داد. اینستاگرام شروع کرد به حذف پست‌های مربوط به سردار سلیمانی. حتی در پی اتفاقات دیگه‌ای، دسترسی بسیاری از سران ارشد کشور رو به این پلتفرم محدود کرد.
جایگزین اینستاگرام
طی سه سال گذشته، مقامات کشور به طور فزاینده‌ای بر گسترش شبکه‌های رسانه‌های اجتماعی توسعه یافته در داخل کشور تأکید داشتن. بودجه‌های کلانی رو هم به این امر اختصاص دادن. اینکه این جور شبکه‌ها و برنامه‌ها، داخلی باشن خیلی خوبه، اما به زیرساخت‌های قوی نیاز داره تا خروجی مطلوبی به دست بیاد. نگرانی اکثریت هم برای همین موضوعه. در مرحله اول، همه طالب این موضوع هستن که اطلاعات اونها حفظ بشه و به حریم خصوصیشون احترام گذاشته بشه. در مرحله بعدی، توقع یک برنامه قوی رو دارن که قابل رقابت با برنامه‌های خارجی مشابه باشه.
نحوه فیلترینگ اینستاگرام چگونه خواهد بود؟
با توجه به سؤالات مختلف و اساسی‌ترین سؤال که آیا Instagram فیلتر خواهد شد هست و البته هنوز جواب مشخصی نداره، سؤال دیگه‌ای مطرح میشه. اینستاگرام چگونه فیلتر خواهد شد؟ آیا به صورت کامل مثل فیسبوک، توییتر و سایر سرویس‌هایی که در گذشته فیلتر شدن، از دسترس کاربران خارج خواهد شد یا به صورت ویژه با یک اپلیکیشن تحت کنترل و محدود شده جایگزین میشه. برای نمونه ای از اپلیکیشن های تحت کنترل و محدود شده، میشه از هاتگرام و تلگرام طلایی نام برد. البته تا این لحظه، هیچ مقام رسمی یا غیر رسمی اپلیکیشن جایگزینی رو معرفی نکردن. چون به نظر نمیرسه که دیگه ممنوعیت‌های جدید کارساز باشه. این کار، مطابق بر یک سیاست تکراری و بسیار پر هزینه است که باعث به وجود اومدن مشکلات اقتصادی برای قشرهای متعدد میشه. اما اونطور که مشخصه مسئولین بیشتر به دنبال محدودسازی دسترسی به اون هستن. این کار میتونه با فروش بسته‌های ویژه اینترنتی مخصوص اینستاگرام صورت بگیره.
آیا فیلترشکن راهکار مناسبیه؟
باید بگیم که ما هنوز جواب این که آیا اینستاگرام فیلتر خواهد شد یا نه رو نگرفتیم، اما باید به دنبال راه حل احتمالی در صورت فیلترینگ باشیم. راحت‌ترین و کم هزینه‌ترین راه مقابله کاربران پس از فیلتر شدن اینستاگرام، استفاده از فیلتر شکن و یا همون VPN هست. با این کار میتونیم دسترسی مجدد به این شبکه اجتماعی رو به دست بیاریم. هر چند میشه انتظار داشت که در هفته‌های اول مسدودسازی اینستاگرام برای اتصال به VPN و اینستاگرام، مشکلاتی پیش رو داشته باشیم. به خصوص این که سرعت اینترنت زیاد بالایی هم نداریم.
یه سؤال مهم که ممکنه خیلی‌ها اون رو بپرسن و حتی الان در ذهن شما هم باشه اینه: آیا امکان مسدود کردن دسترسی به اینستاگرام از طریق فیلترشکن وجود داره؟
پاسخ این سؤال به طور حتم خیر هست. مقامات میتونن دسترسی به اینستاگرام رو به طور معمول مسدود کنن، اما اینکه با وجود VPN هم نشه به اون دسترسی پیدا کرد امکان پذیر نیست و اصلاً این ادعا پایه و اساس علمی نداره. تنها در صورتی این کار امکان پذیره که دسترسی کاربران رو به اینترنت جهانی قطع کنن. کاری که هر دولتی نمیتونه به صورت دائم اون رو انجام بده و فقط برای چند روز این کار امکان پذیره که تجربه اون رو هم داشتیم! البته توجه داشته باشین که اگه اون کشور، اینترنت داخلی قوی یا همون اینترنت ملی داشته باشه ممکنه این کار رو انجام بده. عدم دسترسی به فیلترشکن در روزهای اولیه مسدودسازی اتفاقی طبیعی هست و جای نگرانی نیست. چون امکان تداوم این حالت وجود نداره. فقط مقامات میتونن فیلترینگ رو سخت کنن تا اتصال به فیلترشکن‌ها دشوار بشه اما در نهایت اتصال امکان پذیره.
پایان محبوبیت اینستاگرام؟!
بعیده! با وجود این که برای هر قدم و کاری، پیش بینی کردن کار دشواریه اما با توجه به استفاده روز افزون از این اپلیکیشن محبوب، میشه این نتیجه رو گرفت که بعیده محبوبیت اینستاگرام با وجود فیلتر کردن پایین بیاد. نمیدونم چقدر با این برنامه آشنا هستین اما حتماً اونقدری آشنا هستین که شروع به خوندن این مقاله کردین و تا اینجا پیش اومدین:) اینستاگرام جدا از جنبه تفریحی که داره، بستر بزرگی برای کسب درآمد و آموزش هست. پس ترک اون خیلی خیلی دشواره. درآمدهایی از این راه کسب میشه که شاید ارقام اون رو نتونین باور کنین. درآمدهای میلیاردی! با تمام این تفاسیر مسدودسازی صد در صدی و فراموش کردن اینستاگرام کار حضرت فیله! این برنامه چه فیلتر بشه و چه نشه، بین ایرانی‌ها محبوب باقی می مونه.
بازنده اصلی فیلترینگ، هیچوقت مردم نبودن، چه در کشور ما و چه در کشورهای یگه. این رو تاریخ ثابت کرده. قطع دائمی دسترسی به اینترنت جهانی هم به دلایل اقتصادی و سیاسی کار همیشگی نخواهد بود. مگر این که قبل از اون اینترنت داخلی با زیرساخت‌های قوی داشته باشیم. روش‌های اتصال بعد از فیلتر کردن یا بهتره بگم روش‌های دور زدن فیلترینگ هر روز ساده‌تر از قبل میشه. در آخر میشه گفت که نگران جواب این که آیا اینستاگرام فیلتر خواهد شد نباشین، همیشه یک راهی هست 😉
اگه این مقاله رو دوست داشتین خوشحال میشیم که با نظرات خودتون ما رو یاری کنین تا در مواردی که براتون سوال هست بیشتر بنویسیم. شما هم نوشته های ما رو با دوستانتون به اشتراک بذارین و بذارین اونها هم از این مطالب آگاه بشن.
سلام، الان سال ۱۴۰۱ است و اینستاگرام و واتساپ فیلتر شد بالاخره!