نقشه ذهنی چیست؟ چطور Mind Map درست کنم؟

نقشه ذهنی یه راه آسون برای انجام طوفان فکری (brain storm) به صورت ارگانیک و بدون نگرانی در مورد نظم و ساختاره. این نقشه به شما امکان میده ایده‌های خودتون رو بصورت بصری برای کمک به تجزیه و تحلیل بهتر و یادآوری ایجاد کنین.

نقشه ذهن یه نمودار برای نمایش وظایف، کلمات، مفاهیم یا موارد مرتبط با یه مفهوم یا موضوع مرکزی هست که با استفاده از یه طرح گرافیکی غیر خطی تنظیم شده و به کاربر اجازه میده یه چارچوب بصری حول یه مفهوم یا حتی شروع یه استارتاپ جدید مرکزی ایجاد کنه، به این صورت که شما موضوع اصلی خودتون رو می‌نویسین و سپس موضوعات مربوط و شاخه‌های مرتبط رو رسم می‌کنین، طوری که همه موارد مد نظرتون رو تو این شاخه‌ها به ترتیب اولویت قرار می‌دین.

نقشه ذهن می‌تونه لیستی طولانی از اطلاعات یکنواخت رو به یه نمودار رنگارنگ، به یاد ماندنی و بسیار سازمان یافته تبدیل کنه که مطابق با روش طبیعی مغز شما برای انجام کارها باشه.

تئوری نقشه ذهنی چیه؟

وقتی که شما عملکرد مغز و سیستم حافظه رو مطالعه می‌کنین، به حجم زیادی از اطلاعاتی که می‌تونن ذخیره و پردازش کنن پی می‌برین. نقشه ذهنی ابزاری است که برای فریب، لذت، تحریک و به چالش کشیدن شما استفاده میشه. شما به برخی از حقایق حیرت انگیز در مورد مغز و عملکرد اون پی خواهید برد و اولین قدم‌های مهم رو در مسیر آزادی ذهن برمی‌دارین.

مثلاً برای این که بتونین استارتاپ خودتون رو راه اندازی کنین، مایند مپ یه روش عالی برای سازماندهی افکار (مثل هزینه‌های لازم برای استارتاپ، مهارت‌های کاربردی و غیره) و شاخه‌های مربوط به اونهاست تا شما بهترین انتخاب رو از بین چندین انتخاب داشته باشین.

مایند مپ و قدرت ذهن!

Mind Map یک روش بسیار موثر برای ورود و خروج اطلاعات از مغز شماست، در حقیقت این مورد یک وسیله خلاقانه و منطقی برای یادداشت برداری و یادآوری است که به معنای واقعی کلمه، ایده‌های شما رو بازتاب می‌کنه.

تمام نقشه های ذهنی دارای یه سری موارد مشترک هستن. اونها یه ساختار سازمانی طبیعی دارن و از خطوط، نمادها، کلمات، رنگ و تصاویر مطابق با مفاهیم ساده و مغز دوست استفاده می‌کنن. Mind Mapping لیست طولانی از اطلاعات یکنواخت رو به یه نمودار رنگارنگ، به یاد موندنی و کاملاً سازمان یافته تبدیل میکنه که مطابق با روش طبیعی مغز شما برای انجام کارها باشه.

یه روش ساده برای درک نقشه ذهنی مقایسه اون با نقشه یه شهر است. در حقیقت مرکز شهر نشون دهنده ایده اصلی است. جاده‌های اصلی منتهی به مرکز نشان دهنده افکار اصلی در روند تفکر شما هستن. جاده‌ها یا شاخه‌های ثانویه نشون دهنده افکار ثانویه شما هستن و غیره. اون تصاویر یا اشکال خاص هم می‌تونن نشونه‌های مهم یا ایده‌های خاص مرتبط باشن.

نقشه ذهنی یه آینه درخشان یا طبیعی از تفکر شماست که با یه فرآیند گرافیکی قدرتمند تسهیل میشه و کلید جهانی برای باز کردن پتانسیل پویای مغز رو فراهم می‌کنه.

نقشه ذهنی و مغز چه ارتباطی با هم دارن؟

تقریباً همزمان با استفاده نقشه های ذهنی ، یه تحقیق مهم علمی دیگه، اعتبار اونها رو به عنوان یه روش تفکر سازگار با مغز تأیید کرد. در کالیفرنیا، دکتر راجر اسپری، که برنده جایزه نوبل برای تحقیقات در زمینه نحوه تفکر شده، تأیید کرد که آخرین قسمت تکاملی مغز، «کلاه فکر» قشر مغز، به دو نیمکره اصلی تقسیم شده است و اون نیمکره‌ها یه طیف وسیعی از وظایف فکری جامع، به نام مهارت‌های قشر مغز رو انجام میدن. این وظایف عبارتند از: منطق، ریتم، خطوط، رنگ، لیست، خیال بافی، اعداد، تخیل، کلمات و گشتالت (دیدن کل تصویر).

تحقیقات خود آقای اسپری تایید کرد که هرچه این فعالیت‌ها بیشتر ادغام بشن، عملکردهای مغز هم همکاری بیشتری از خودشون نشون میدن، و هر مهارت فکری باعث افزایش عملکرد سایر مناطق فکری میشه. هنگامی که شما در حال Mind Mapping هستین، نه تنها قدرت اساسی حافظه و پردازش اطلاعات رو تمرین می‌کنین و از اونها استفاده می‌کنین، بلکه از کل مهارت‌های قشری خودتون نیز استفاده می‌کنین.

با استفاده از تمام ابزارهای تفکر چپ و راست مغز، که شفافیت، ساختار و سازماندهی تفکر شما رو افزایش میده، نقشه ذهن حتی قدرتمندتر میشه. و از اونجایی که نقشه ذهنی به طور سازنده‌ای از ابزارهای تخیل، تداعی و موقعیت مکانی و همچنین ابزارهای مغز چپ و راست استفاده می‌کنه، می‌تونین نقشه ذهنی رو به عنوان یه ابزار نهایی تفکر در نظر بگیرین که همه روش‌های قابل توجه و قوی تفکر رو در خودش جای داده است.

قدرت تصاویر

در سال ۱۹۷۰ مجله علمی آمریکایی تحقیق رالف هابر رو منتشر کرد که نشون میده افراد دارای دقت تشخیص تصاویر بین ۸۵ تا ۹۵ درصد هستن. یه جمله معروف هم در رابطه با این تیتر وجود داره «یک عکس معادل هزار تا کلمه حرف برای گفتن داره».

ما تصاویر رو مرتبط می‌کنیم و اونها رو به خاطر می‌سپاریم؛ چون که اونها از طیف گسترده‌ای از مهارت‌های قشری به ویژه تخیل استفاده می‌کنن. تازه تصاویر می‌تونن نسبت به کلمات در ایجاد طیف وسیعی از ارتباطات، تحریک کننده‌تر، دقیق‌تر و قوی‌تر باشن، در نتیجه تفکر خلاق و حافظه رو تقویت می‌کنن. این یافته‌ها این استدلال رو پشتیبانی می‌کنن که نقشه ذهن ابزاری کاملاً مناسب است که نه تنها از تصاویر استفاده می‌کنه، بلکه خودش هم یه تصویر است.

چطوری نقشه ذهنی درست کنم؟

به محض این که نقشه برداری ذهن رو شروع می‌کنین، می‌بینین که اصلاً هم چیز سخت و عجیب غریبی نبوده. آخه ساختن یه نقشه ذهنی زیبا و کارآمد خیلی ساده است و درکل این روشیه که به منظور تشویق جریان آزاد ایده‌ها و اطلاعات طراحی شده است.

شما می‌تونین این کار رو به راحتی روی یه تیکه کاغذ هم انجام بدین، اما ما قصد داریم به شما نشون بدیم که چطوری یه نسخه دیجیتالی تهیه کنین که بشه اون رو با بقیه هم به اشتراک گذاشت. ما این قدم‌ها رو با برنامه Miro به شما آموزش میدیم ولی خودتون می‌تونین از هر نرم افزار یا اپلیکیشنی که براتون راحت‌تره استفاده کنین.

۱. با یه مفهوم یا ایده مرکزی شروع کنین

کار خودتون رو با چیزی شروع کنین که در مسئله یا موضوع شما مهم هست. وقتی که یک تم مرکزی داشته باشین، اون رو در وسط نقشه، تو حباب مرکزی تایپ کنین. وقتی روی یه صفحه سفید هستین، می‌تونین Shift + Enter رو فشار بدین تا حباب جدیدی ایجاد بشه. نام هر مفهوم رو در هر گره نسبتاً کوتاه نگه دارین.

۲. ایده های مرتبط رو اضافه کنین

در مرحله بعدی، خیلی به سرعت، از اعضای تیم خودتون بخواین عناوین فرعی یا مفاهیم مربوط به اون موضوع اصلی رو توسعه بدن. با کلیک روی Enter یا Tab شاخه‌ها و گره‌ها رو ایجاد کنین. اگه هم می‌خواین یه گره رو حذف کنین، فقط اون رو انتخاب کنین و روی Delete کلیک کنین.

۳. مراحل رو برای زیرمجموعه‌های بیشتر تکرار کنین

زیرمجموعه‌های پایین‌تری هم ایجاد کنین و اونها رو از طریق شاخه‌ها و گره‌ها به هم دیگه متصل کنین. پس از آماده شدن برای انتقال یا ساختار ایده‌ها، Ctrl یا Cmd رو نگه داشته و روی مفاهیم کلیک کنین تا شاخه‌ها رو بکشین و مرتبشون کنین، این کار برای وبلاگ نویسی و تولید محتوا خیلی خیلی به شما کمک میکنه.

۴. ایده‌های برتر رو برجسته کنین

نقشه ذهنی خودتون رو یه مرور کنین و ایده‌هایی رو که بیشتر از بقیه برای شما و تیم خودتون کارآمده رو علامت گذاری کنین. به اون چیزی که از دست رفته و اون چیزی که میشه بهش رسید، فکر و دربارش کاوش کنین.

۵. حسابی خلاق باشین

برای ایجاد یه نمودار نقشه ذهنی از نظر بصری، آیه نازل نشده که حتماً یه طراح خفن یا حتی یه طراح معمولی باشین. فقط سعی کنین رنگ و جهت رو تغییر بدین یا حتی مواردی مثل یادداشت‌های رنگی، تصاویر یا شکلک‌ها رو با هم ترکیب کنین.

با همین چندتا قدم ساده، شما ‌می‌تونین یه مایند مپ کارآمد و زیبا داشته باشین.

پس حالا اگه بخواین بدونین برای داشتن چنین نقشه ذهنی چه مواردی باید حتماً وجود داشته باشن، به لیست زیر یه نگاهی بندازین:

تم اصلی

یه تم مرکزی در مرکز یک صفحه خالی قرار می‌گیره. این تم می‌تونه عنوان، موضوع، یه مشکل یا فقط یه فکر باشه. وقتی به چیزی فکر می‌کنین، تصاویر به طور خودکار در ذهن شما شکل می‌گیرن. به عنوان مثال تصویر یه «دسته بادکنک رنگارنگ» هنگام فکر کردن به «تولد».

وابسته‌ها

وابسته‌ها چیزی هستن که از تم اصلی بیرون میان. به اون دسته از وابسته‌هایی که مستقیماً از موضوع اصلی هستن، وابسته‌های سطح اول گفته میشه. سپس وابسته‌های سطح دوم، سطح سوم و غیره ایجاد میشن. مغز با تخیل و ارتباط فکر می‌کنه. وقتی هم که وابسته‌ها ایجاد میشن، ارتباطات شکل می‌گیرن. این ارتباطات برای یادآوری و تفکر ضروری هستن.

خطوط منحنی

وابسته‌ها که می‌تونیم به اونها شاخه هم بگیم، اغلب به صورت خطوط منحنی ترسیم میشن. حالا این که چرا اونها منحنی هستن تا مستقیم، بخاطر اینه که مغز منحنی رو بیشتر دوست داره.

کلیدواژه

نقشه های ذهنی خلاصه اطلاعات هستن. به جای جملات، در حالت ایده آل فقط از کلمات کلیدی منفرد استفاده میشه. هر کلمه به نقشه ذهنی ما یه معنی آزاد، خلاقیت و وضوح بیشتر می‌بخشه.

مجاورت

طول یه کلمه به طور ایده آل با طول یه خط منحنی مطابقت داره. این باعث میشه کلمات مرتبط در مجاورت یکدیگر قرار بگیرن.

وجود حداکثر ۸ تا شاخه

یه نقشه ذهنی می‌تونه هزار تا منحنی و انواع شاخه‌ها رو داشته باشه ولی چیزی که مغز بیشتر از اون خوشش میاد و درکش براش سریع‌تره، داشتن حداکثر ۸ تا شاخه است!

رنگ و تصاویر

استفاده از رنگ در نقشه ذهنی خیلی مهمه. تحقیقات نشون میده افرادی که در تخیلات خودشون و هنگام یادگیری از رنگ و تصاویر استفاده می‌کنن، در به خاطر سپردن و امور مربوط به حافظه از کسانی که از رنگ استفاده نمی‌کنن، بهتر عمل می‌کنن.